Duygu Erdoğan – Kakao fiyatı dünyada hızlı yükselişine devam ediyor. Üretici ülkelerdeki iklim temelli sorunlar ve bakımsız kakao ağaçlarının verim düşüklüğü ile yeni sezon eksi stok ve rekolte azlığı ile karşılanacak. Küresel piyasalarda üretim düşüşü ve spekülatif hareketlerle kakaoda ton başına fiyat 10 bin dolar sınırında bulunuyor. Çikolata hammaddesi kakaodaki bu hareketlilik tüketicilere fiyat artışları olarak yansımaya başlarken, üreticiler ise maliyet artışlarına yönelik yol çizmeye çalışıyor. Diğer taraftan artan fiyatların bahane edilerek çikolatada merdiven altı üretimin artması, kullanılan ürünlerde tağşişin yükseleceği endişesi var. Özellikle yurt içinde Ramazan Bayramı öncesinde tüketicilere merdiven altı ürünlere karşı dikkatli olunması önerilirken, etiket okumaya da özen gösterilmesi tavsiye ediliyor. TMMOB Gıda Mühendisleri Odası üyelerinden Esef Özat ve Gıda Mühendisleri Derneği Genel Başkanı Abdussamed Boyu, şu uyarıları yaptı…
SAHTE ÜRÜNE DİKKAT!
Çikolata üreticileri maliyetleri nasıl düşürecek?
■ Gerçek çikolata kakao yağından oluyor. ‘Kakao ürünü’ olarak ifade edilen ürünler ise palm yağı kullanılarak yapılıyor. Pahalı olan kakao yağı yerine daha çok farklı bitkisel yağlar kullanılabilir.
■ Kokolin, margarin ya da bitkisel yağların, süt yerine süt tozu ya da peyniraltı suyu ile üretimi. Çikolata değildir ama karışım çikolata olarak satılır. Türk Gıda Kodeksi’ne uygundur fakat tüketicileri aldatabilir.
■ Pralin, kakao yağı yerine fındık gibi yağlar kullanılarak yapılır, genelde çikolata dolgusu amacıyla kullanılır; çikolata yerine kullanımının artması öneriliyor.
■ Üreticiler, kakao yerine kullanılan diğer ürünlerden kısmaya çalışabilir. Daha az fıstık, daha az fındık gibi.
■ Kakao bazlı bisküvi, şekerleme, gofret gibi ürünlerde aroma verici kullanımı artabilir.
Merdiven altı üretim patlayabilir:
■ Kaynağı belirsiz üretimde Ramazan Bayramı öncesi beklenen yükseliş, fiyat artışlarının da etkisiyle bu yıl ciddi bir tehdit olacak.
■ Renk ve aroma vericilerle tamamen ‘çikolatasız çikolata’ imal edilebilir.
■ Tarihi geçmiş kakao ve çikolatalar yeniden kullanılarak farklı ürünler elde edilebilir.
■ Düşük kakao kullanımı yapılırken yerine yüksek glikoz ve çikolatada belli ağırlığı sağlamak için nişasta kullanılabilir.
■ Gıda Kodeksi’ne uygun palm yağı oranı yerine daha düşük değerli karışım yağlar eklenebilir.
‘TÜKETİM % 10 AZALMALI’
Kakao fiyatlarının bir yılda tonunda 2 bin pound’dan 4 bin 800 pound’a çıktığını anlatan Patiswiss Yönetim Kurulu Başkanı Elif Aslı Yıldız, “Maalesef bu yüzde 140’lık artış fiyatlara çok kısa sürede yansıyacak. Tüketimin de dünyada %10 azalması gerekiyor” dedi. Tüketicinin etiket okumaya özen göstermesini öneren Yıldız, pralinler, çikolata kaplı meyveler gibi ürünlerle tedarikteki baskının hafifletilebileceğini ifade etti.
FİYAT İKİYE KATLANABİLİR
Kakaoda Türkiye’nin pandemi öncesi yıllık 110-120 bin tonu geçen ithalatının 2023’teki normalleşmesi 2024’te tam eksenine oturarak artması bekleniyor. Buna karışılık ise 50 bin ton civarında kakaolu ürün ihracata konu oluyor. Ancak dünya stoklarındaki sorun ve hızla artan fiyat tahminlere göre ithalatta fiyatı iki katından fazla artıracak. Hububat, bakliyat ve yağlı tohum ihracatçıları 3 bin 500-4 bin dolar seviyesinde gerçekleşen ithalat fiyatının 8 bin doları geçmesini bekliyor.
ÇİKOLATA NASIL OLMALI?
Türk Gıda Kodeksi Kakao ve Çikolata Ürünleri Tebliği’ne göre çikolata, şekerlerden elde edilen, en az yüzde 18 kakao yağı ve en az yüzde 14 yağsız kakao kuru maddesi içeren, yani toplam kakao içeriği en az yüzde 35 sınırında olan bir ürün olarak tanımlanıyor. El sıcaklığında çikolata erime göstermeli, daha donuk ürünlerde ilave yağlar kullanılmış olabilir. Ayrıca çikolatayı muhafaza etmek için nemli ortamdan, buzdolabından uzak tutmak gerekiyor.
AKADEMİDE ÇALIŞILIYOR
Kakao yerine ikame ürünler konusunda, ithalatçı konumdaki Türkiye’de akademilerde farklı çalışmalar var. Hatta birkaç firmanın bu konuda mevzuata eklenmesi için görüşmeler yaptığı belirtiliyor. Keçiboynuzu renk olarak ikame edilirken aroma sorunu var. İlave olarak aroma vericiler üzerinde konuşuluyor. Malt ununun ise unlu mamuller tarafında kullanılması öneriliyor. Konularla ilgili bilimsel yayınlar da var. Ancak henüz mevzuatta yeri yok.
EN BÜYÜK ÜRETİCİLER
Uluslararası Kakao Örgütü (ICCO) açıklamasına göre tahmini kakao açığı bu sezon 550 bin tonun üzerinde olacak.
Kakaoda en büyük üretici olan Fildişi Sahili dünya üretiminin yüzde 40’ına yakınını tek başına yapıyor. Gana yüzde 20’ye yakın üretimi sağlarken, Endonezya ise bu üretimden yüzde 15 pay alıyor.
News
